brakteat protekcyjny jednopostaciowy ze św. Wojciechem,...

Bolesław III Krzywousty 1102-1107-1138, brakteat protekcyjny jednopostaciowy ze św. Wojciechem, ok. 1136, mennica Kraków lub Gniezno; Święty Wojciech stojący na wprost, trzymający w prawej ręce pastorał a w lewej ewangeliarz, wokoło w większości lustrzany napis +SCSADELBERTASEPSCNIH; Frynas P.6.7 (ER), Gum.H. 81 (RR), Kop. 46 (R7), Such. XV/1, Nakielski (Brakteaty Bolesława III Krzywoustego...) typ III, stempel B; srebro, 28.7 mm, 0.58 g; niewielkie naturalne pęknięcie krążka, minimalnie gięty, bardzo rzadka moneta, dwunasty znany egzemplarz tego typu, czwarty z dotychczas oferowanych na rynku, wybity tym samym stemplem co egzemplarz WCN 65/3 jednak w zdecydowanie lepszym stanie zachowania i z czytelniejszą legendą otokową. Moneta rzadszego typu uznawanego za starszy, w której legendzie podniesiono rangę świętego do arcybiskupa gnieźnienieńskiego (w rzeczywistości był biskupem praskim). Pierwszą interpretację tej monety przedstawił w 1959 roku Ryszard Kiersnowski, który datował monetę na ok. 1133 rok i wiązał z potyczką między Polskim Kościołem a arcybiskupem magdeburskim Norbertem z Xanten, który chciał podporządkować sobie arcybiskupstwo gnieźnieńskie. Emisja monety z przedstawieniem św. Wojciecha, dobrze znanego w chrześcijańskiej Europie, miała być poważnym argumentem za samodzielnością polskiego Kościoła. W obliczu rosnącej liczby znalezisk obecnie uważa się, że brakteaty te zostały wprowadzone w wyniku konkretnej reformy monetarnej. Celem mogło być pozyskanie większej ilości pieniędzy z renowacji monety, których w wyniku postanowień zjazdu w Merseburgu Bolesław bardzo potrzebował. Istnieje możliwość, że pomysł ordynacji wprowadzającej szerokie brakteaty narodził się podczas wizyty księcia w Magdeburgu w 1135 roku, gdzie rok wcześniej zostały wprowadzone takie monety. Stąd też obecna propozycja datowania, przypadająca na koniec 1136 roku. Wizerunek obecny na monecie mógł być wzorowany najprawdopodobniej na rewersie pieczęci pieszej, stosowanej przez kancelarię Krzywoustego, która mogła być wzorowana na przedstawieniu świętego znajdującym się na studzience w bazylice św. Bartłomieja w Rzymie, która była jedną z fundacji Ottona III ku czci św. Wojciecha